Күмән күні оразасының үкімі ниетке байланысты: 1. Күмән күні ораза ұстау Рамазан үшін ниетпен: Рамазан үшін ниетпен күмән күні ораза ұстау харам, себебі: «Мен ертең Рамазанның бірінші күні ораза ұстауды ниет еттім» дегені үшін. Аммардың (Алла оған разы болсын) хадисінде: «Күмән күні ораза ұстаған адам Әбу Қасымға (с.а.с.) қарсы шықты» делінген, Сахих Бухари 2: 674, Мустадрак 1: 585, Жами ат-Тирмизи 3: 70, «Хасан Сахих» деп айтылған, Әбу Һурайрадан (Алла оған разы болсын) келген хадисте: «Рамазанға күмән күні ораза ұстаумен асықпаңдар, тек ораза ұстап жүрген адам болса, оразасын ұстасын» делінген, Сахих Муслим 2: 762, Сахих Бухари 2: 676, Сахих Ибн Хибан 8: 358, Муснад Мустахрад 3: 160. 2. Күмән күні ораза ұстау нәпіл ниетімен: Күмән күні ораза ұстау нәпіл ниетімен рұқсат етіледі, әрі харам емес, егер ол Рамазан екені анықталса, онда оразасы Рамазанға болады, егер Шағбан екені анықталса, онда Шағбанға болады, егер оразасы бұзылса, оны өтеуі керек; себебі, ол ораза ұстауға кіріскен; Аиша (Алла оған разы болсын) былай деді: «Мен оны Шағбаннан басқа айда ораза ұстап тұрғанын көрген емеспін, ол Шағбанның барлығын ораза ұстайтын, тек аз ғана күндерде» делінген, Сахих Муслим 2: 811, Сахих Ибн Хибан 8: 404. Әбу Һурайрадан (Алла оған разы болсын) келген хадисте: «Егер Шағбанның жартысы болса, ораза ұстамаңдар» делінген, Сунан Әбу Дәуд 2: 300, Сунан Нәсәи 2: 172, Жами ат-Тирмизи 3: 115, «Хасан Сахих» деп айтылған, Әбу Зәръа: «Манкыр» деді, Сұрау Бәрзахи 1: 388, Ибн Хаджар Фатх әл-Барида: «Оны Сунан иелері жеткізді, Ибн Хибан мен басқалары оны растады» деді... Ғалымдардың көпшілігі: «Шағбанның жартысынан кейін нәпіл ораза ұстауға рұқсат» деді, олар хадисті әлсіз деп санады, Ахмад пен Ибн Маийн: «Ол манкыр» деді. 3. Күмән күні ораза ұстау нәпіл емес ниетпен: Күмән күні ораза ұстау нәпіл емес ниетпен, яғни парыз немесе міндет үшін ораза ұстау харам, егер Шағбан екені анықталса, онда ниеті оған жарайды, егер Рамазан екені анықталса, онда ниеті Рамазанға жарайды, егер ол сапаршы болса, онда ниеті бойынша ораза ұстау болады; Әбу Һурайрадан (Алла оған разы болсын) келген хадисте: «Рамазанға күмән күні ораза ұстаумен асықпаңдар, тек ораза ұстап жүрген адам болса, оразасын ұстасын» делінген, Сахих Муслим 2: 762, Сахих Бухари 2: 676, Сахих Ибн Хибан 8: 358, Муснад Мустахрад 3: 160. 4. Күмән күні ораза ұстау күмәнді ниетпен: Күмәнділік ниетте болуы мүмкін, әрі ниет сипатында болуы мүмкін: А. Егер күмән ниеттің негізінде болса: Ертең Рамазан болса ораза ұстаймын, Шағбан болса ораза ұстамаймын деп ниет етсе, бұл рұқсат етілмейді, ораза ұстаушы болмайды; өйткені, ниетте анықтық жоқ, ол ниеттің негізі - ниет ету, ал күмән ниетті анықтауға кедергі келтіреді. Б. Егер күмән ниеттің сипатында болса: - Рамазан мен басқа міндет арасында күмән болса, харам, әрі ораза ұстаушы болады, егер Рамазан екені анықталса, онда оразасы Рамазанға болады, егер Шағбан екені анықталса, онда оразасы нәпіл болады; ниет сипатындағы күмәнділік үшін, егер оразасы бұзылса, оны өтеуі керек. - Рамазан мен нәпіл арасында күмән болса, харам, әрі ораза ұстаушы болады, егер Рамазан екені анықталса, онда оразасы Рамазанға болады, егер Шағбан екені анықталса, онда оразасы нәпіл болады, егер оразасы бұзылса, оны өтеуі керек. Бұл үкімдердің егжей-тегжейін Тебийин әл-Хақаиқ 1: 318, әл-Хадия әл-Ғалия 156-157 беттерінде қараңыз.